De Grondwet: harten en hoofden

De Grondwet is het belangrijkste juridische en politieke document van een staat. Het stelt de politieke en juridische orde van een land vast, verleent de regering legitimiteit en geeft uitdrukking aan de belangrijkste morele waarden van een samenleving. Het kennen en in de dagelijkse praktijk naleven van onze rechtsstatelijk-democratische waarden is van groot belang voor het vertrouwen dat burgers, bedrijven en instellingen hebben in het overheidsbestuur in een democratische rechtsstaat. Maar hebben onze politici en bestuurders wel voldoende kennis van onze Grondwet, en handelen zij hier ook naar?

Dit vierjarige onderzoeksproject onder leiding van prof. Wim Voermans wil erachter komen of, en hoe, het besef van de grondwettelijke waarden werkt als ‘tweede natuur’ voor bewindspersonen, ambtenaren en politici. Anders dan in veel andere landen kent Nederland geen constitutionele toetsing door de rechter. Die toetsing wordt in Nederland in de eerste plaats overgelaten aan de wetgever: de Tweede en Eerste Kamer en de regering moeten er op letten dat de wetten die zij maken niet in strijd zijn met de Grondwet. Het is echter de vraag of zij voldoende kennis en besef hebben van de democratisch-rechtsstatelijke waarden, zoals vastgelegd in de Grondwet. Door het proces van internalisering van de Grondwet te onderzoeken kan inzicht worden verkregen in de kritische fasen en factoren in zo’n proces – en hoe daar verbetering in kan worden gebracht.